© PAS-HRM 2014
De psychologie van arbeid en gezondheid is een specialisme binnen het brede werkterrein van arbeid en organisatie, dat gericht is op allerlei organisatie- en managementvraagstukken.
Als deskundige op het gebied van werk en psychische gezondheid kan de A&G-psycholoog gericht hulp bieden bij werkgerelateerde psychische klachten. De A&G-psycholoog biedt interventies gericht op psychisch welbevinden op het werk, met aandacht voor motivatie, vitaliteit, effectiviteit, productiviteit en werkplezier.
Zo verzorgt de A&G-psycholoog individuele trajecten bij werkgerelateerde stressklachten en burnout, alsmede bij re-integratie in het werk. De doelen van deze trajecten zijn gericht op klachtvermindering, terugkeer naar het werk en verbeterd functioneren.
A&G-interventies kunnen zo bijdragen aan een geringer ziekteverzuim (en dus aan de schade en kosten daarvan), en aan de kwaliteit van leven van de cliënt en de personen in diens omgeving.
De Arbeid- & Organisatiepsycholoog is een professional op het gebied van mens, werk en organisatie. Hij of zij zet zich in voor een optimaal resultaat voor zowel werknemer als de werkgever. De A&O-psycholoog bestrijkt een heel breed gebied van activiteiten zoals: het afnemen van assessments, het begeleiden van coachingstrajecten of loopbaanbegeleidingtrajecten, begeleiding van re-integratie en mediation. Daarnaast kan de A&O-psycholoog ingeschakeld worden als adviseur, bijvoorbeeld bij organisatieverandering en cultuurtrajecten. Ook kan de A&O-psycholoog optreden als adviseur bij het ontwikkelen van een beleid ten aanzien van ziekte en gezondheid, en bij het opstellen van competentieprofielen.
Een assessment is een beoordelingsprogramma dat een kandidaat moeten doorlopen om voor een bepaalde functie aangenomen te worden of om te bepalen of zij over ontwikkelbare talenten beschikken. Een assessment maakt deel uit van de sollicitatieprocedure van veel grotere bedrijven en van de overheid, en wordt vaak uitbesteed aan gespecialiseerde adviesbureaus.
Opbouw
Assessments bestaan doorgaans uit verschillende testen, simulaties of rollenspelen. Hoe een assessment is opgebouwd, verschilt per bedrijf en beroepsgroep. Juristen worden bijvoorbeeld anders getest dan luchtmachtpiloten. Een intelligentie- en een persoonlijkheidstest maken meestal ook deel uit van het programma. Daarnaast bestaan specifieke groepsvaardigheidstesten en werksimulaties. Soms vinden ook gesprekken plaats met een psycholoog. Op deze manier kan men een beeld vormen van de werkhouding, intelligentie, persoonlijkheid en ontwikkelmogelijkheden en stressbestendigheid van de persoon. Kandidaten kunnen zich door middel van internetsites en boeken voorbereiden.
Waarde
De waarde die aan assessments gehecht wordt verschilt per bedrijf en per beroepstak. Sommige bedrijven volgen het advies van het assessmentbureau op, anderen leggen het naast zich neer en hechten meer waarde aan de gesprekken die ze zelf met de kandidaat hebben gehad. Soms wordt een assessment ook gebruikt als beweegreden om reeds bekende (interne) kandidaten af te wijzen of juist aan te nemen. Een kandidaat heeft privacyrechtelijk als eerste het recht de resultaten te zien. Ook mag hij gebieden dat ze niet doorgegeven worden aan de instelling waarbij hij solliciteert. In dit geval zal meestal de sollicitatie sowieso ten einde zijn. De instelling mag de resultaten daarnaast niet aan derden doorspelen, zelfs niet naar een andere afdeling binnen het bedrijf. Dit geschiedt echter soms toch. In dergelijke gevallen is er weinig wat de kandidaat kan ondernemen: de schade is slecht aantoonbaar, juridische acties zijn peperduur, en men is bang toekomstige carriërekansen te schaden.
Een bedrijfspsycholoog is de oude benaming van de huidige Arbeid- & Organisatie psycholoog.
De diagnose voor een burnout
Om de diagnose burnout te kunnen stellen moet er sprake zijn van: werkgerelateerde klachten, geestelijke of lichamelijke uitputting en afgenomen professionaliteit, welke reeds (jaren) lang aanwezig zijn, vaak in combinatie met belastende omstandigheden in de privésituatie.
Typerende kenmerken voor burnout
Typisch voor burnout is dat het voorkomt bij voorheen zeer toegewijde werknemers, die zich zeer sterk betrokken voelen bij hun werk. De belangrijkste kenmerken die op den duur leiden tot burnout verschijnselen, zijn behalve persoonskenmerken zoals perfectionisme en moeilijk nee kunnen zeggen, onder andere ook: de hoge werkbelasting en tijdsdruk, het gemis van steun van directe management, een onduidelijk taakomschrijving,
te weinig feedback krijgen over het eigen functioneren en gebrek aan zinvolheid van het werk. Ook professionals en zelfstandig ondernemers kunnen hier last van krijgen, indien hun grote inspanningen niet tot het gewenste succes leiden.
Psychologische stressreacties bij een burnout
Gevoelens van angst, concentratiestoornissen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, besluiteloosheid, niet meer goed kunnen denken, piekeren, weinig zelfrespect, in- en doorslaapklachten, depressiviteit, geïrriteerdheid, apathie en berusting.
Gedragsmatige stressreacties bij een burnout
Rusteloosheid, roken, paniekreacties, medicijnconsumptie, stotteren, drinken, vluchtgedrag, cynisme, veel klagen en zuchten.
Fysieke stressreacties bij een burnout
Toename hartfrequentie, stijging van de bloeddruk, toename spierspanning, snellere ademhaling, toename zweetproductie, toename adrenalineproductie. Bij niet tijdige aanpak kunnen zich op den duur andere stoornissen ontwikkelen, zoals angsten, depressies en/of hypochondrische klachten.
Een competentie is een vermogen dat kennis, inzicht, attitude en vaardigheidsaspecten omvat om in concrete taaksituaties doelen te bereiken. Het gaat in elk geval om dat wat je moet kunnen als je een beroep uitoefend. Je hebt de taak om een bepaald probleem op te lossen en daarvoor heb je gereedschap nodig: je competenties.
Bij het competentiedenken vormen de strategische pijlers (visie, missie, doelstellingen, ...) het sturend mechanisme in het vastleggen van de noodzakelijke competenties, die dan vervolgens moeten worden geselecteerd, ontwikkeld en beloond bij de werknemers.
Iemand met een depressie heeft last van een hevige neerslachtigheid. Die neerslachtigheid klaart niet na een paar dagen vanzelf op, maar duurt minimaal twee weken. Depressie moet niet verward worden met een gewone neerslachtige bui die iedereen wel eens heeft. Bij een depressie is deze heviger en tast het dagelijks functioneren aan.
Symptomen bij een depressie
Vijf (of meer) van de volgende symptomen zijn binnen dezelfde periode van twee weken aanwezig geweest en wijzen op een verandering ten opzichte van het eerdere functioneren; ten minste één van de symptomen is ofwel depressieve stemming, ofwel verlies van interesse of plezier.
Kenmerken van een depressie
Een depressie heeft grotendeels bijna dagelijks terugkerende kenmerken:
Aangezien burnout een containerbegrip dreigt te worden is een goede diagnose belangrijk voor de juiste behandeling.
Burnout is een uitputtingsreactie van zowel lichaam als geest, die ontstaat door een chronische overbelasting door stressvolle werkomstandigheden. Men spreekt ook wel van "opgebrand zijn", "leeg en uitgeblust" of van "vitale uitputting".
Als je symptomen van een burnout hebt, dan hebben die vaak betrekking op drie zaken, namelijk:
Emotionele en lichamelijke uitputting
Dat wil zeggen het gevoel helemaal "op" of "leeg" te zijn als gevolg van het werk. Dit gaat doorgaans gepaard met lichamelijke en psychische klachten zoals hoofdpijn, maagklachten, prikkelbaarheid, slecht slapen en/of concentratieproblemen.
Mentale distantie
Door het gevoel te vechten tegen de bierkaai en het je onvoldoende gewaardeerd voelen, ontstaat er een cynische en onbetrokken houding ten opzichte van het werk dat je doet. Als je een professional of zelfstandig ondernemer bent, gaat het doorgaans om het niet kunnen bereiken van je doelstellingen en het uitblijven van succes.
Competentie
Die geeft aan in hoeverre je in staat bent om het werk goed te doen. Door een burnout gaat je minder goed functioneren, wat natuurlijk gezien de zware omstandigheden ook klopt. Je gaat hierdoor twijfelen aan je eigen bekwaamheid. Ook persoonlijkheidstrekken, zoals perfectionisme, dwangmatigheid en niet nee kunnen zeggen, spelen hierbij een rol.
De gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog) is een academisch geschoold psycholoog. Na zijn basisopleiding heeft hij of zij nog een paar jaar postdoctoraal onderwijs genoten in de vorm van cursussen en supervisie. De GZ-psycholoog wordt breed ingezet voor het verrichten van psychologische begeleiding en behandelingen, zowel binnen als buiten de geestelijke gezondheidszorg.
De GZ-registratie is de basisregistratie die nodig is om (een gedeelte van) de behandeling (5 sessies per 2013) vergoed te krijgen van de zorgverzekeraars.
Conform Wet BIG is de gezondheidszorgpsycholoog een beschermde titel in Nederland. Bij het ingaan van deze wet is er een overgangsregeling getroffen. Niet alle psychologen die werkzaam zijn gebleven in de GZ-zorg hebben hiervan gebruikt gemaakt. Door een dringende behoefte aan GZ-psychologen probeert men deze zogenaamde BIG-lozen via een speciale regeling alsnog onder te brengen onder de Wet BIG.
Over het algemeen wordt aangenomen dat wat intelligentie wordt genoemd, en wat gemeten wordt met intelligentietests, een samenstel is van vaardigheden. Intelligentie wordt gezien als het resultaat van voornamelijk erfelijke factoren. In hoeverre intelligentie stabiel is, laat zich niet in algemene zin beantwoorden. Bij intellectuele ontwikkeling spelen namelijk allerlei omgevingsfactoren en persoonlijkheidskenmerken mee, die al naargelang de omstandigheden, remmend of juist stimulerend werken.
Meer informatie
Zie Wikipedia over intelligentie voor meer informatie.
Intelligentie- en IQ-tests
Op basis van een dergelijke omschrijving zijn de meeste intelligentietests samengesteld: ze bestaan uit reeksen uiteenlopende problemen, en naarmate iemand (binnen een gestelde tijd) meer van die problemen kan oplossen, geldt hij of zij als intelligenter.
Hoe kan ik mij voorbereiden op een capaciteitentest of assessment?
Ook is het een goede zaak gebleken om je goed voor te bereiden op een intelligentietest. Je kunt hiermee de score wat opkrikken. Handig als je een assessment moet doen. Je kunt je dan het best voorbereiden door middel van een assessmenttraining. Zelf oefenen kan ook op het internet, zie bijvoorbeeld Oefenassessment.nl
Het IQ
Intelligentie, oftewel het IQ of intelligentiequotiënt, is datgene dat men meet met een intelligentietest. Dat klinkt een beetje flauw, doch dat is wat de psychologen met elkaar hebben afgesproken.
Herkomst
Het woord intelligentie komt van het Latijn (intelligentia), en betekent zoiets als inzicht, kennis, kenvermogen, verstand. Doorgaans wordt intelligentie omschreven als een vaardigheid, respectievelijk een complex van vaardigheden, zich uitend in het kunnen oplossen van (nieuwe) problemen.
IQ meten
Bij sommige intelligentietests is het mogelijk het intelligentiequotiënt of IQ te berekenen. De berekening is als volgt:
IQ= VL : KL x 100
De verstandelijke leeftijd (VL) wordt berekend aan de hand van het aantal testopgaven, dat iemand heeft opgelost; de VL wordt gedeeld door de kalenderleeftijd (KL) (in maanden). De test is zo geconstrueerd, dat het gemiddelde IQ bij 100 komt te liggen. De meeste mensen hebben een IQ tussen 90 en 110. Er zijn echter ook uitzonderingen, zowel aan de lage als aan de hoge kant. Sommige hele slimme mensen hebben wel een IQ van 160.
De klinisch neuropsycholoog is een specialistisch werkende professional met uitgebreide kennis van de relaties tussen hersenen en gedrag. Hij of zij is vaardig in het toepassen van deze kennis in de praktijk van de patiëenzorg, en stelt bijvoorbeeld diagnoses en behandelt problemen.
De klinisch neuropsycholoog behandelt patiënten met verworven hersendisfuncties, specifieke groepen psychiatrische patiënten en bijvoorbeeld ook kinderen met ontwikkelingsstoornissen en leerproblemen. De klinisch neuropsycholoog is daarnaast op hoog niveau geschoold in het coördineren en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Verder beheerst de klinisch neuropsycholoog management- en onderwijsvaardigheden.
De klinisch psycholoog is gespecialiseerd in psychodiagnostiek en psychologische behandelmethoden bij ernstige en complexe psychoische problemen, die op meerdere manieren het gedrag beïnvloeden.
Psychotherapie is een van de belangrijkste behandelingsvormen van de klinisch psycholoog. De klinisch psycholoog heeft de kennis en vaardigheden om wetenschappelijk onderzoek te coördineren en uit te voeren. Daarnaast hebben klinisch psychologen management- en onderwijsvaardigheden.
Loopbaanbegeleiding geeft een helder beeld van de mogelijkheden die iemand heeft en geeft handvatten om de impasse in de loopbaan te doorbreken.
Door een arbeids- en organisatiepsycholoog wordt bij loopbaanbegeleiding met een objectieve kijk een analyse gemaakt van de persoon en de relevante omgevingsfactoren. Het resultaat van een loopbaantraject is dat iemand zelf gestimuleerd is om verantwoordelijkheid voor de eigen loopbaan te nemen. Hij of zij heeft een grondig inzicht in eigen competenties, weet wat de knelpunten zijn en heeft samen met een psycholoog een plan gemaakt om deze op te lossen.
Een goed vormgegeven loopbaanbegeleidingtraject dient als basis voor huidige en toekomstige loopbaanstappen en is voor een aantal jaar te gebruiken. Het plan kan tevens dienen als input voor een Persoonlijk Ontwikkel Plan (POP).
Dat mag! Sinds circa 1993 mag iedereen zich psycholoog noemen. Wetenschappelijk geschoolde psychologen zijn psychologen die zijn afgestudeerd aan een universiteit, en tenminste een drs of master titel hebben. Ze zijn daarom doorgaans aangesloten bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), die de classificatie psycholoog NIP heeft ingesteld.
Tegenwoordig zijn er ook psychologen die een meer praktische opleiding hebben gehad op een hogeschool of cursussen hebben gevolgd. Door gebrek aan wetenschappelijk gehalte, worden zij als lid van het NIP niet geaccepteerd en mogen zich dus ook geen "psycholoog NIP" noemen.
Kenmerken van de paranoide bedrijfscultuur
Er is een sfeer van argwaan, men is achterdochtig, hypergevoelig en alert, er heerst wantrouwen ten opzichte van anderen, men twijfelt aan de betrouwbaarheid van collega?s. Achter onschuldige opmerkingen ziet men gevaar en verborgen motieven. Men is voorbereid op rampen. De sfeer is gevoelloos, kil en rationeel.
Kenmerken van de dwangneurotische bedrijfscultuur
Perfectionisme voert de boventoon met een preoccupatie voor details en regels. Er is sprake van beheersing in plaats van soepelheid, openheid en samenwerking. Er is weinig ruimte voor ontspanning en spontaniteit. Men is overdreven nauwgezet, dogmatisch en halsstarrig.
Kenmerken van de theatrale bedrijfscultuur
Patroon van buitensporige snel wisselende emotionaliteit en aandacht vragen, voortdurend de aandacht trekken desnoods met verleidelijk uitdagend gedrag. Makkelijk wisselen van idealiseren naar kleineren van anderen, niet instaat tot gerichte aandacht op een product of doelstelling.
Kenmerken van de depressieve bedrijfscultuur
Weinig interesse of plezier, gebrek aan motivatie om doelen te stellen en te behalen, gevoelens van schuld, minderwaardigheid en machteloosheid, overgeleverd te zijn aan de grillen van het lot, verminderd vermogen tot nadenken en concentratie, en besluiteloosheid.
Kenmerken van de schizoïde bedrijfscultuur
De organisatie komt koud en gevoelloos over; er heerst afstandelijkheid en weinig betrokkenheid en er is een gevoel van vervreemding en gebrek aan enthousiasme; men is ongevoelig voor kritiek en er is een gebrek aan belangstelling voor heden en toekomst.
Als de chemie tussen werkgever en werknemer is verdwenen of er een andere reden is om afscheid van elkaar te nemen, gaat men doorgaans over tot een outplacementtraject. De reden voor een outplacementtraject is veelal: reorganisatie, boventalligheid, een gerezen arbeidsconflict, niet meer welkom zijn na ziekte, of toe zijn aan een andere uitdaging. Het snel vinden van een nieuwe baan is dan in beider interesse.
Vaak staat het outplacementtraject in het teken van de vier fasen: verwerken en bezinnen na ontslag; sterkte-/zwakte onderzoek; arbeidsmarktonderzoeken en actieve arbeidsmarktbenadering.
Bij een persoonlijkheidstest wordt uiteraard je persoonlijkheid getest. Hoewel de meeste mensen globaal wel een idee hebben, blijkt het toch niet eenvoudig om een goede definitie van persoonlijkheid te geven. En dat heeft alles te maken met het feit dat persoonlijkheid een zeer breed begrip is, waardoor het moeilijk is om een definitie te geven waarin alle aspecten van persoonlijkheid adequaat worden samengevat.
Persoonlijkheid kan globaal worden omschreven als een verzameling van psychologische eigenschappen en mechanismen binnen een individu die gestructureerd en relatief stabiel zijn en die invloed hebben op de interacties met en aanpassingen aan de omgeving van het individu.
Persoonlijkheidseigenschappen worden binnen de psychologie vooral gebruikt om verschillen (of overeenkomsten) tussen personen te beschrijven, te verklaren en te voorspellen. Je kunt je voorstellen dat het daarbij belangrijk is om je af te vragen om hoeveel persoonlijkheidseigenschappen het dan gaat en welke dat dan zijn. Men is ooit begonnen met zo'n 4500(!) stabiele eigenschappen te identificeren. Uiteindelijk heeft men die in overleg met elkaar teruggebracht tot een behapbaar aantal zoals de zogenaamde "big five"; eigenschappen zoals Extraversie, Vriendelijkheid, Zorgvuldigheid, Emotionele stabiliteit en Intellect. Persoonlijkheidstest worden vaak ingezet bij sollicitatieprocedures aangezien zij voorspellende waarde hebben over de verrichtingen van de werknemer voor nu en de toekomst. Van de persoonlijkheid wordt gezegd dat deze redelijk stabiel blijft in verschillende situaties.
In een POP-gesprek maken medewerker en leidinggevende afspraken over de professionele en persoonlijke ontwikkeling van de medewerker, op de korte en langere termijn, gebaseerd op de competenties die van toepassing zijn, en in relatie tot de organisatie waarin de medewerker werkt. De afspraken worden vastgelegd in een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP).
Bij een POP-gesprek is er sprake van een gelijkwaardige opstelling tussen medewerker en leidinggevende. Er zijn allerlei vormen zijn mogelijk om POP-gesprekken te integreren in de gesprekscyclus. Organisaties bepalen zelf het belang van de gesprekken en de hoeveelheid tijd die ze eraan willen besteden.
Een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) is een hevige stressreactie op een schokkende gebeurtenis. Een posttraumatische stress-stoornis kan het gevolg zijn van allerlei soorten gebeurtenissen. Een paar voorbeelden daarvan zijn: geweldsdelicten zoals beroving, aanranding, of verkrachting; natuurrampen, terroristische aanslagen, vliegtuigongelukken, oorlogservaringen, confrontatie met ernstig gewonden, etc.
Bij het ervaren van het trauma waren de reacties vaak intense angst, hulpeloosheid en afschuw. De slachtoffers ervaren een extreem verlies van controle en hebben doorgaans geen greep meer op het dagelijks leven. De mensen blijven ingesteld op gevaar waardoor er een verstoring van het psychobiologisch evenwicht kan optreden. Er is vaak sprake van chronische stress, overmatige waakzaamheid, overdreven schrikreacties en lichamelijke klachten. De traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd door onder andere flashbacks, akelige dromen en alledaagse dingen die aan het trauma kunnen doen herinneren.
Een psychiater is een medisch specialist die zich richt op de behandeling van psychiatrische problematiek zoals onder andere depressies en schizofrenie. Behalve over specialistische (psychiatrische) expertise, beschikken psychiaters over therapeutische kennis en vaardigheden op het niveau van de psychotherapeut. Doorgaans staat de medicamenteuze behandeling voorop. Dit laatste is een belangrijk verschil tussen een psycholoog en een psychiater.
De meest voorkomende psychische klachten en problemen zijn:
Psychologie is een wetenschap die is voortgekomen uit de filosofie. Veelal laat men deze beginnen met Aristoteles. Het begin van de moderne psychologie moet echter worden gezocht bij Descartes. Deze zag de mens als een eenheid van twee substanties, de bewuste ziel (res cogitans) en het stoffelijk lichaam (res extensa). Tegenwoordig luidt een redelijk omvattende definitie van psychologie: de wetenschap van gedragingen en ervaringen van het menselijk individu. Waarbij met gedragingen bedoeld wordt, alles wat mensen waarneembaar doen. En met ervaringen wordt bedoeld: alle gevoelens, gewaarwordingen en gedachten waarvan mensen zich bewust zijn.
Psychologen bestuderen het menselijk gedrag. Ze proberen het gedrag te begrijpen, te verklaren en te voorspellen en daarmee mensen te helpen en situaties te veranderen. Hoe ontstaat gedrag? Hoe kun je gedrag beïnvloeden? Hoe ontstaan conflicten tussen mensen? Zulk soort vragen proberen psychologen te beantwoorden.
Een psycholoog helpt mensen inzicht te verwerven in zichzelf en antwoorden te vinden op vragen als: Waarom val ik altijd voor de verkeerde types? Waardoor kan ik niet met mijn ouders overweg? Waarom voel ik me altijd zo onrustig en angstig? Waarom voel ik me zonder relatie niet compleet? Waarom heb ik altijd bevestiging van anderen nodig? Waarom voel ik me zo onzeker? Waarom durf ik mijn gevoelens niet te uiten? Hoe kom ik van mijn verlegenheid en blozen af? Wat is de zin van mijn leven? Waarom vind ik het scoren van relaties belangrijker dan het onderhouden van een relatie? Waarom ben ik zo bang dat mensen me niet aardig vinden en bij mij weggegaan? Waarom kan ik niet genieten van seks? Hoe kom ik van mijn gepieker af?
Behalve inzichtgevende gesprekken, worden onder andere oefeningen en trainingen gebruikt om het als problematisch ervaren gedrag van cliënt ten goede te veranderen. Deze oefeningen en trainingen worden onder andere bepaald door de soort therapie waarbij een psycholoog zich thuis voelt en de soort klacht van de cliënt. Er zijn duidelijke verschillen tussen een psycholoog en een psychiater.
Een psycholoog NIP voldoet aan de eisen die het NIP (het Nederlands Instituut van Psychologen) stelt. Het NIP beheert verschillende registers voor psychologen. Deze NIP-registers hebben als doel cliënten te beschermen tegen ondeskundig en onbevoegd handelen. Ook zorgen de registraties ervoor dat de kwaliteit van de zorg bevorderd en bewaakt wordt.
Een psychotherapeut kan een psycholoog zijn, een arts of een maatschappelijk werker, die de opleiding psychotherapie heeft gedaan.
Psychotherapeut is één van de beroepen in de gezondheidszorg waarvan de registratie bij wet ( Wet BIG) geregeld is. De psychotherapeut is een specialist die zich specifiek richt op de psychotherapeutische behandeling voor de complexere en meer in de persoonlijkheid van de patiënt gewortelde problematiek. De psychotherapeut hanteert meerdere verschillende methodieken, zoals cognitieve gedragstherapie en Client-centered of Rogeriaanse therapie, afhankelijk van zijn persoonlijke voorkeur en soort klacht.
Psychotherapie is een breed begrip en staat voor een behandelmethode die wordt toegepast bij mensen met psychische klachten. De therapie bestaat uit gesprekken en mogelijk training met een deskundige hulpverlener: de psychotherapeut. In feite hoef je niet per se een psychotherapeut te zijn om op verantwoorde wijze psychotherapie te geven. Ook psychologen die de opleiding tot cognitief gedragstherapeut hebben gevolgd, zijn goede psychotherapeuten. Alleen mogen zij zich niet zo noemen omdat de term beschermd is. Anders dan psychologen NIP en GZ psychologen, opereren zij vaak in de tweede lijn.
De klachten waarvoor mensen in psychotherapie gaan zijn heel verschillend. Voorbeelden kunnen zijn: angsten, depressies, verslavingsproblemen, fobieën, dwanghandelingen, relatieproblemen, seksuele problemen, onverwerkte rouw. Vaak het gevolg van negatieve ervaringen in het verleden.
Een sociale fobie is een angststoornis. Mensen met een sociale fobie zijn bang voor situaties waarin ze kritisch beoordeeld kunnen worden door anderen. Ze zijn bang zichzelf belachelijk te maken door bijvoorbeeld te blozen, te trillen of te gaan zweten. Uiteindelijk kan deze angst leiden tot het vermijden van sociale contacten.
Een aantal kenmerken voor een sociale fobie zijn: er is een duidelijke en aanhoudende angst voor een of meer sociale situaties of situaties waarin men moet optreden en blootgesteld wordt aan onbekenden of een mogelijk kritische beoordeling door anderen. De betrokkene is bang dat hij of zij zich op een manier zal gedragen (of angstverschijnselen zal tonen) die vernederend of beschamend is; bij blootstelling aan deze situaties treedt bijna altijd angst op. Deze kan zo hevig worden dat deze de vorm krijgt van een paniekaanval; betrokkene is zich ervan bewust dat zijn of haar angst overdreven of onredelijk is; de gevreesde sociale situaties of de situaties waarin men moet optreden worden vermeden of worden doorstaan met intense angst of ongemak; de klachten of symptomen zijn duidelijk van invloed op de dagelijkse routine, het beroepsmatig functioneren, sociale activiteiten of relaties met anderen; de grootste angst van mensen met een sociale fobie is iets te doen waardoor ze kritiek van anderen krijgen of zich belachelijk maken. Deze angst kan leiden tot het vermijden van sociale situaties; als de situaties niet te vermijden zijn, dan worden ze doorstaan met angst. (Bron: Trimbos)
Er zijn veel verschillende soorten psychologen. Psychologen al dan niet met een NIP-registratie in een speciaal register. De belangrijkste daarvan zijn klinisch psycholoog, psychotherapeut, algemeen psycholoog, gezondheidszorgpsycholoog, A&O psycholoog, A&anp;G-psycholoog, research psycholoog en we zien psychologen ook vaak als docent. Een aantal van deze beroepen zijn als naam beschermd door de wet BIG, zoals klinisch psycholoog, psychotherapeut en GZ-psycholoog.
Talent is een een eigenschap van een persoon die in de juiste context snel kan leiden tot bezieling en uitzonderlijke prestaties. Het woord eigenschap duidt aan dat een talent het resultaat is van een natuurlijke aanleg gecombineerd met een voldoende stimulerend milieu waar het talent is kunnen groeien.
Een talent is een eigenschap die behoort tot een persoon, een individu. Talenten vertrekken dus vanuit het individu.
Een talent kan in zijn uitingsvormen zeer verscheiden zijn maar heeft een constant kenmerk dat belangrijk kan zijn in de herkenning. Een individu dat een talent in de juiste context aanwendt, heeft een snelle leercurve. Met andere woorden, de snelheid waarmee men een bepaalde taak, opdracht, techniek leert vormt een belangrijke indicatie dat een talent aan de basis ligt van dit presteren.
Talentrijk gedrag stelt iemand in staat te excelleren, heeft een korte leercyclus, geeft positieve energie, is herhaalbaar, is inzetbaar in verschillende contexten, is context-/cultuurgevoelig, is intrinsiek, wil zich manifesteren en is een combinatie van aangeboren en ontwikkeld gedrag.
Er zijn grote verschillen tussen psycholoog en psychiater. Wanneer we ons echter beperken tot het gebied van de geestelijke hulpverlening, dan kun je zeggen dat de psychiater op de allereerste plaats een arts is die zich heeft gespecialiseerd in psychische en psychiatrische problematiek en die, omdat hij arts is, ook bevoegd is om medicatie voor te schrijven.
Psychiaters hebben daardoor vaak te maken met de meer heftige (psychiatrische) problematiek.
De psycholoog heeft (klinische) psychologie gestudeerd, waarbij het (problematisch) gedrag van de mens de kern van de opleiding is. Overigens gebeurt het in de Verenigde Staten reeds dat ook klinisch psychologen medicatie voorschrijven.
| Bekwaamheid en begaafdheid binnen of buiten de organisatie | Bekwaamheid waarover je moet beschikken binnen de organisatie |
| Meer aangeboren | Meer aangeleerd |
| Duurzaam | Minder duurzaam |
| Eerder affectief | Eerder objectief |
| Noodzakelijk om tot supercompetente en gecommiteerde medewerkers te komen | Noodzakelijk om tot de gewenste prestaties te komen |
| Zelflerend indien de context het toelaat | Leerbaar mits enige aanleg |
| Schaars, komt minder vaak voor | Komt veelvuldig voor |
| Duwt de organisatie vooruit | De organisatie trekt eraan |
| Vooral intrinsiek | Eerder extrinsiek |
| Niet-georganiseerde meerwaarde | Georganiseerde basisvoorwaarde |
Wanneer je als persoon fysiek en/of mentaal zodanig afhankelijk bent van een stof of gewoonte, dat het beëndigen ervan op eigen kracht niet of nauwelijks mogelijk is, spreken we van een verslaving. Ondanks het feit dat dit gedrag je ernstige schade oplevert blijf je toch gebruiken. Vaak is er sprake van reeds eerder mislukte pogingen om dit gedrag een halt toe te roepen en treedt er tolerantie op; er is steeds meer nodig om hetzelfde effect te verkrijgen. De machteloosheid om het schadelijke gedrag een halt toe te roepen zorgt voor steeds minder zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld.
De verslaving heeft een enorme impact op het sociale leven en de werksituatie. Bekende verslavingen zijn: alcoholverslaving; eetstoornissen, zoals boulimie; drugsverslaving; gokverslaving; gameverslaving; seksverslaving; medicijnverslaving.
Sinds april 1998 is het beroep van psychotherapeut wettelijk geregeld als basisberoep in de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG).
De Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) beschermt patiënten tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door zorgverleners. Dus alleen zorgverleners met een beschermde titel mogen beslissen of een handeling met een groot risico voor de patiënt nodig is. Deze handelingen worden ‘voorbehouden handelingen’ genoemd. Bijvoorbeeld een patiënt onder narcose brengen of geneesmiddelen voorschrijven. Psychotherapeuten, tandartsen en verloskundigen mogen de voorbehouden handelingen uitvoeren die bij hun beroep horen.